||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ త్రిపంచాశస్సర్గః||

దశగ్రీవః మహాబలః రావణః తస్య తద్వచనం దేశకాలహితం వాక్యం శ్రుత్వా భ్రాతురుః ఉత్తరం అబ్రవీత్||

భవతా సమ్యక్ ఉక్తం దూత వధ్యా విగర్హితా| అస్య నిగ్రహః వధాత్ అన్యః అవశ్యం క్రియతాం ||కపీనాం భూషణం లాంగూలం ఇష్టం భవతి | తత్ అస్య లాంగూలం దీప్యతాం | తేన దగ్ధేన శీఘ్రం గచ్ఛతు||తతః ఇమం అంగవైరూప్యకర్శితం దీనం జ్ఞాతయః సర్వే బాంధవాః సమిత్ర ససుహృత్ పశ్యం||

రాక్షసేంద్రః ఆజ్ఞాపయత్ లాంగూలేన ప్రదీప్తేన అయం రక్షోభిః సర్వం పురం స చత్వరం పరిణీయతాం||తస్య తత్ వచనం శ్రుత్వా రాక్షసాః కోపకర్శితాః తస్య లాంగూలం జీర్ణైః కార్పాసజైః పటైః వేష్టయంతి స్మ||

లాంగూలే సంవేష్ట్యమానే మహాకపిః వ్యవర్ధత (యథా)వనేషు శుష్కం ఇంధనం ఆసాద్య హుతాశనః ఇవ ||అథ తే తైలేన పరిషిచ్యతత్ర అగ్నిమ్ అభ్యపాతయన్ | బాలసూర్య సమాననః రోషామర్షపరీతాత్మా ప్రదీప్తేన లాంగూలేన తాన్ రాక్షసాన్ అపాతయత్||

తస్య హనూమతః లాంగూలమ్ ప్రదీప్తం తం ద్రష్టుం ప్రీతాః నిశాచరాః బాలవృద్ధాశ్చ సహ స్త్రీ జగ్ముః||సంగతైః క్రూరైః రాక్షసైః భూయః నిబద్ధః సః వీరః హరిసత్తమః తత్కాల సదృశీం మతిం కృతవాన్ ||

రక్షసాః నిబద్ధస్యాపి మే న శక్తాః కామం ఖలు | అహం పునః పాశాన్ ఛిత్వాసముత్పాత్య ఇమాన్ హన్యామ్||భర్తుః హితార్థాయ చరంతం ఏతే దురాత్మనః బర్తృశాసనాత్ బధ్నంతి యది మే నికృతిః న కృతా||యుధి అహం సర్వేషాంఏవ రాక్షసానాం పర్యాప్తః | కింతు రామస్య ప్రీత్యర్థం అహం ఈదృశమ్ లంకా పునరేవ చారయితవ్యా భవేత్ | ఇతి విషహిష్యే||

'లంకా దుర్గకర్మవిహానతః రాత్రౌ సుదృష్టా న హి నిశాక్షయే మయా | అవస్యమేవ ద్రష్టవ్యా||భూయః బద్ధస్య మే పుచ్ఛస్య ఉద్దీపనేన రక్షాంసి కామం పీడాం కుర్వంతు | మే మనసః శ్రమః నాస్తి|| తతః తే రాక్షసాః హృష్టాః సంవృతాకారం సత్త్వవంతం కపికుంజరం మహాకపిం పరిగృహ్య యయుః|| క్రూరకర్మణః రాక్షసాః తం శంఖభేరీనినాదైశ్చ స్వకర్మభిః ఘోషయంతః తాం పురీం చారయంతి స్మ||అరిందమః హనుమాన్ రక్షోభిః అన్వీయమానః సుఖం యయౌ| రాక్షసానాం మహపురీం చారయామాస||

అథ మహాకపిః విచిత్రాణి విమానాని సంవృతాన్ భూమిభాగాంశ్చ సువిభక్తాన్ చత్వారాన్ అపశ్యత్ ||పవనాత్మజః కపిః గృహసంబాధాః వీథిః శృంగాటకాని చ తథా రథ్యోపరథ్యాశ్చ తథైచ చ గృహకాంతరాన్ మేఘసంకాసాన్ గృహాంశ్చ దదర్శ||

సర్వే రక్షసాః చత్వరేషు చతుష్కేషు తథైవ చ రాజమార్గే కపిం చారీకః ఇతి ఘోషయంతి||ప్రదీపితలాంగూలం తం హనూమంతం దిదృక్షవః స్త్రీబాలవృద్ధాః తత్ర తత్ర కుతూహలాత్ నిర్జగ్ముః|| తతః తత్ర హనూమతః లాంగూలాగ్రే దీప్యమానే విరూపాక్ష్యః తాః రాక్షస్యః దేవ్యాః అప్రియం తత్ శంసుః|| సీతే యః తామ్రముఖః కపిః త్వయా కృతసంవాదః స ఏషః ప్రదీప్తేన లాంగూలేన పరిణీయతే ||
వైదేహీ ఆత్మాపహరణోపమం క్రూరం తత్ వచనం శ్రుత్వా శోకసంతప్తా హుతాశనం ఉపాగమత్||తదా సా మహాకపేః తస్య మంగళాభిముఖీ ఆసీత్| విశాలాక్షీ ప్రయతా హవ్యవాహనమ్ ఉపతస్థే||

పతిశుశ్రూషా అస్తి యది తపః చరితం అస్తి యది ఏకపత్నీత్వం అస్తి చ యది త్వం హనూమతః శీతః భవ||ధీమతః తస్య మయి కించిత్ అనుక్రోశః అస్తి యది మే భాగ్య శేషః యది వా హనూమతః శీతః భవ||ధర్మాత్మా సః మామ్ వృత్తసంపన్నాం తత్సమాగమలాలసాం విజానతే యది హనూమతః శీతః భవ||ఆర్యః సత్యసంగరః సుగ్రీవః అస్మాత్ దూఖామ్బు సంరోధాత్ మాం తారయేత్ యది హనూమతః శీతః భవ||ఇతి||

తతః అనలః మృగశాబాక్ష్యాః కపేః శివం శంసన్నివ తీక్ష్ణార్చిః ప్రదక్షిణశిఖః అవ్యగ్రః జజ్వాల||హనుమత్ జనకః అనిలః పుచ్ఛానలయుతః దేవ్యాః స్వాస్థ్యకరః ప్రాలేయానిలశీతలః వవౌ||

లాంగూలే దహ్యమానే వానరః చింతయామాస| సర్వతః ప్రదీప్తః అయం అగ్నిః మామ్ కస్మాత్ న దహతి ||మహాజ్వాలః దృశ్యతే మే రుజం న కరోతి చ లాంగూలాగ్రే శిశిరస్య సంఘాతః ప్రతిష్టితః ఇవ || అథవా యత్ ప్లవతా మయా రామప్రభావాత్ పర్వతః సరితాం పతౌ ఆశ్చర్యం దృష్టం తత్ ఇదం వ్యక్తమ్||సముద్రస్య ధీమతః మైనాకస్య రామార్థం తాదృక్ సంభ్రమః యది అగ్నిః కిం న కరిష్యతి|| సీతాయాః అనృశంస్యేన రాఘవస్య తేజసా మమపితుః సఖ్యేన పావకః మామ్ న దహతి||

కపికుంజరః సః మహాకపిః భూయః చింతయామాస | అథ వేగేన ఉత్పపాద ననాద చ||తతః శ్రీమాన్ అనిలాత్మజః శైలశృంగమివ ఉన్నతం విభక్తరక్షః సంబాధామ్ పురద్వారం ఆససాద|| ఆత్మవాన్ సః శైలసంకాశః భూత్వా క్షణేన హ్రస్వతాం ప్రాప్తః బన్ధనాని అవశాతయత్||శ్రీమాన్ విముక్తశ్చ పునః పర్వతసన్నిభః అభవత్| వీక్షమాణశ్చ తోరణాశ్రితం పరిఘం దదర్శ||మహాబాహుః సః మారుతిః కాలాయసపరిష్కృతం తం పునః గృహ్య సర్వాన్ తాన్ రక్షిణః సూదయామాస||

రణచండవిక్రమః సః తాన్ నిహత్వా పునరేవ లంకాం సమీక్షమానః ప్రదీప్తలాంగూలకృతార్చిమాలీ అర్చిమాలీ అదిత్య ఇవ ప్రకాశత||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే త్రిపంచాశస్సర్గః ||

||ఓమ్ తత్ సత్||